Kiến trúc Rococo: Khái niệm, Lịch sử hình thành & Đặc trưng

Kiến trúc Rococo - một phong cách nghệ thuật đậm chất hoàng gia của Pháp được ví như phiên bản nhẹ nhàng hơn của kiến trúc Baroque nhưng không kém phần quý phái. Các thiết kế tinh tế được mạ vàng, cấu trúc không đối xứng, hoa văn tinh xảo... đã làm nên thành công cho phong cách này.

Tổng quan về kiến trúc Rococo

Là một trong những phong cách cổ điển xuất hiện vào thế kỷ XVIII, kiến trúc Rococo (hay Late Baroque) được sử dụng phổ biến dưới thời hoàng hậu Marie Antoinette. Mang cảm hứng từ phong cách kiến trúc Baroque đầy thanh lịch, cái tên Rococo là sự kết hợp độc đáo giữa từ Rocaille trong tiếng Pháp cùng từ Barocco trong tiếng Ý. Phong cách này hướng tới các chi tiết đường cong, cấu trúc không đối xứng, hoa văn tinh tế, hình xoắn ốc cầu kỳ,... nhưng không mang cảm giác rườm rà mà ngược lại, nó toát lên sự mềm mại thanh thoát. Bên cạnh đó, kiến trúc Rococo còn tôn vinh nét đẹp quyến rũ, đường cong gợi cảm của người phụ nữ Pháp kiêu kỳ.

Một thiết kế mỹ lệ tiêu biểu cho kiến trúc Rococo

Thời kỳ hoàng kim của Rococo bắt đầu khi các tác phẩm của hai họa sĩ theo phong cách này là Jean-Honoré Fragonard và Francois Boucher được thế giới biết đến rộng rãi. Thế nhưng ngay sau đó, Rococo không còn thịnh hành tại Pháp nữa mà được con mắt nghệ thuật các nước đón nhận nhiều hơn.

 Bức The Swing của họa sĩ Jean-Honoré Fragonard (1767)

Bức Chân dung Madame de Pompadour của họa sĩ Francois Boucher (1759)

Dù ánh hoàng quang của kiến trúc Rococo không dài như các kiến trúc cổ điển trước đó, thế nhưng, không thể không công nhận vẻ đẹp riêng biệt cũng như những giá trị cao đẹp mà phong cách này mang lại.

Sơ lược về thời kỳ phát triển kiến trúc Rococo

Kế thừa và phát triển ý tưởng của kiến trúc Baroque, ở kiến trúc Rococo có những thay đổi về quan điểm thiết kế khi hướng đến sự nhẹ nhàng, mềm mại và nữ tính. Phong cách này được xem là phiên bản dịu dàng và hoàn thiện hơn kiến trúc Baroque trước đó.

• Nguồn gốc: kiến trúc Rococo xuất hiện lần tại Pháp và chịu nhiều ảnh hưởng từ phong cách thẩm mỹ của vua Louis XIV. Không chìm đắm trong nét đẹp cổ điển, Rococo lại mang tới sự vui tươi với chất liệu mạ vàng được in hay chạm khắc trên các thiết kế.
• Ảnh hưởng và phát triển: Cơ duyên khiến kiến trúc Rococo được biết đến rộng rãi là nhờ Germain Boffrand - một kiến trúc sư người Pháp với thiết kế dinh thự Hôtel de Soubise hào nhoáng xa hoa đã vô tình lọt vào mắt xanh của nhiều khu vực trên khắp Châu Âu. Một trong số đó, không thể không nhắc đến một vài cái tên tiêu biểu như: Áo, Bavaria, Ý, Nga, Đức,... Càng về sau, kiến trúc Rococo càng trở nên gần gũi hơn khi xuất hiện tại các ngôi nhà, cửa tiệm, nhà thờ.
• Suy thoái: Dù rất được ưa chuộng tại nhiều quốc gia, thế nhưng kiến trúc Rococo nhanh chóng mất đi chỗ đứng cho riêng mình vào cuối thế kỷ XVIII. Người ta nhanh chóng bỏ quên lối kiến trúc này ngay khi chỉ nghĩa tân cổ điển xuất hiện. Thời kỳ của Rococo không dài nhưng đủ để làm nên dấu ấn lịch sử trong quá trình phát triển kiến trúc Châu Âu với các thiết kế tiêu biểu: tòa nhà Woolworth, nhà ga Grand Central,...

Tòa nhà chọc trời nước Mỹ -  Woolworth

Nhà ga Grand Central được ví như một trong những biểu tượng nước Mỹ

Đặc trưng của phong cách kiến trúc Rococo

Có cơ hội du nhập vào nền văn hóa của nhiều quốc gia thế nhưng phong cách kiến trúc Rococo vẫn giữ nguyên được những nét đặc trưng riêng biệt của mình. Nhắc tới Rococo, người ta nghĩ ngay tới những họa tiết lấy cảm hứng từ thiên nhiên, mềm mại nhưng toát lên sự giàu có, sang trọng bất ngờ. Kiến trúc nội thất Rococo luôn đem tới nguồn cảm hứng tự do vui tươi qua việc chú trọng sử dụng linh hoạt các chi tiết đường cong uốn lượn, xoắn ốc cùng cấu trúc không đối xứng đầy táo bạo.

Những đường cong phá cách lối kiến trúc cổ điển 

Ở kiến trúc Rococo, ta luôn bắt gặp các họa tiết, tranh ảnh mang hình dáng các loài động vật, hoa lá, cỏ cây, vỏ sò, đá cuội, dây leo... kết hợp cùng với Trompe l'oeil - nghệ thuật đánh lừa thị giác càng khiến cho các thiết kế mang phong cách này có chiều sâu hơn bao giờ hết. Hiệu ứng Trompe l'oeil được sử dụng phổ biến trong trang trí trần nhà.

 Rococo thành công khi thổi hồn vào tác phẩm

Trái ngược với thời kỳ Baroque, màu sắc mà Rococo đem lại đã làm thay đổi hoàn toàn chuẩn mực về màu sắc trước đó. Màu sắc chủ đạo của lối kiến trúc này là các tông màu pastel nhã nhặn như: màu phấn, màu kem, ngọc trai, xam lam, vàng nhạt, hồng nhạt... Đây cũng được coi là bảng màu signature của thế kỷ XVIII khi những màu sắc này được sử dụng nhiều trong hội họa. Các bức tranh mang phong cách Rococo thường mang tông lạnh và hạn chế các tông nóng.

Bức họa tiêu biểu được sử dụng tông màu pastel mang hơi hướng Rococo

Để tạo nên những bức bích họa, đường gờ điêu khắc chạm trổ tinh tế, vật liệu được Rococo ưu tiên sử dụng đó là vữa. Chất liệu này có thể biến hóa các chi tiết trở nên chân thực và sống động hơn. Bên cạnh đó, phương pháp mạ vàng lên các vật trang trí, đồ nội thất cũng làm tôn lên sự sang trọng, đẳng cấp cho phong cách này.

Căn phòng với các chi tiết được mạ vàng tinh tế quý phái

 Bất cứ ai khi đặt chân tới những căn phòng mang kiến trúc nội thất Rococo đều sẽ cảm thấy kinh ngạc và thích thú bởi họ như đang được trải nghiệm cuộc sống của tầng lớp quý tộc vậy.

Kiến trúc Rococo có sự khác nhau ở từng khu vực

Vẫn là những đặc trưng tiêu biểu đó, thế nhưng tại mỗi một quốc gia, kiến trúc Rococo lại khoác lên mình một chiếc áo mới vô cùng độc đáo.

Kiến trúc Rococo tại Pháp

Tại Pháp - quê hương của kiến trúc Rococo, phong cách này chịu nhiều ảnh hưởng từ xu hướng cái đẹp của thời vua Louis XIV và Louis XV. Đường nét tinh tế, tỉ mỉ đến từng chi tiết được chạm khắc trên từng chiếc bàn ghế, kệ tủ một cách cầu kỳ với những nguyên vật liêu xa hoa, đắt đỏ. Đây cũng là kiểu dáng trang trí được sử dụng chủ yếu trong thiết kế nội thất tại quốc gia này vào thời kỳ đó. Tại đất nước của mình, hầu như các đặc trưng của Rococo đều giữ nguyên được bản chất nguyên sơ vốn có.

Thiết kế xa hoa, đắt đỏ tiêu biểu của kiến trúc Rococo tại Pháp

Kiến trúc Rococo tại Ý

Đất nước thứ hai mà Rococo được biết tới rộng rãi chắc chắn phải kể đến Ý. Dù không được biết đến quá sớm thế nhưng bằng nét đẹp ngọt ngào, phong cách này đã chinh phục thành công nước Ý. Tại đây, những đường cong thường xuất hiện trên tay ghế với họa tiết hình học, hoa lá trang trí chạm viền cùng tông màu đen, vàng được sử dụng chủ yếu nhằm tôn lên vẻ sang trọng cho mỗi thiết kế.

Một tòa nhà với sắc vàng chủ đạo theo phong cách Rococo tại Ý

Kiến trúc Rococo tại các nước Đức, Áo, Thụy Sĩ

Một trong những tác phẩm được xem như kiệt tác của kiến trúc Rococo nhất định phải kể tới công trình nhà thờ Birnau - một nhà thờ đặc biệt khi nằm giữa ranh giới ba nước Đức, Áo, Thụy Sĩ. Đây là tác phẩm của kiến trúc sư người Áo - Peter Thumb sáng tạo nên bằng sự tinh tế đến từng chi tiết nhỏ. Choáng ngợp bởi sự xa hoa từ lối kiến trúc đến thiết kế nội thất bên trong chính là cảm giác đầu tiên khi bạn đặt chân tới nhà thờ này.

Bên trong nhà thờ Birnau do Peter Thumb thiết kế 

Một số công trình kiến trúc Rococo tiêu biểu

Công trình đánh dấu sự ra đời của phong cách Rococo chính là cung điện Versailles. Đây là nơi hội tụ hai phong cách là kiến trúc Baroque và phần nhiều nghiêng về kiến trúc Rococo. Các đồ vật mang hơi hướng Rococo gồm có: đài phun nước, các bức tượng lớn và đồ trang trí trong cung điện như: bình hoa, chùm đèn, tranh ảnh,...

Cung điện Versailles (Pháp) 

Cung điện Ca 'Rezzonico tại nước Ý gây ấn tượng bởi thiết kế trần nhà với bức bích họa tuyệt mĩ sống động nhờ nghệ thuật trompe l'oeil kinh điển của Rococo. Tông màu trắng, đen, vàng nổi bật cùng một vài chi tiết mạ vàng đã thành công toát lên sự quý phái đúng chất một tòa lâu đài nguy nga.

 Cung điện Ca 'Rezzonico (Ý)

Sang trọng theo văn hóa Pháp, phải kể đến Salon de Monsieur le Prince ở Chantilly được xây dựng năm 1722 bởi Jean Aubert.

Salon de Monsieur le Prince (Pháp)

Hay cung điện tráng lệ Charlottenburg tại Berlin nước Đức. Nơi được ví như cung điện xa hoa bậc nhất thành phố. Sở hữu những nét đẹp tinh tế đặc trưng của lối kiến trúc Rococo, cung điện Charlottenburg trở thành điểm du lịch nổi tiếng thu hút rất nhiều những vị khách yêu nghệ thuật.

Cung điện Charlottenburg (Đức)

Một công trình theo phong cách Rococo tiêu biểu tại Đức tiếp theo là nhà nghỉ săn bắn Amalienburg tại Munich. Được xây dựng vào khoảng năm 1739 do François de Cuvilliés thiết kế, Amalienburg nằm trong Công viên Cung điện Nymphenburg sở hữu nhiều thiết kế nội thất được mạ vàng, những mảng tường to cùng nhiều bức tranh lớn.

Nhà nghỉ săn bắn Amalienburg (Đức)

Tạm Kết

Là một trong những phong trào có tầm ảnh hưởng nghệ thuật lớn tại Pháp, kiến trúc Rococo đã thành công thể hiện những giá trị nghệ thuật trong các thiết kế của mình. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu hơn về kiến trúc Rococo cùng những đặc trưng của nó.