Thức cột Corinthian: Lịch sử & Đặc điểm nổi bật

Corinthian là một trong ba thức cột phổ biến nhất trong kiến trúc Hy Lạp và La Mã cổ đại, sau thức cột Doric và thức cột Ionic. Trong kiến trúc Hy Lạp cổ đại, thức cột Corinthian được kế thừa hầu hết thiết kế của Ionic nhưng có thiết kế đầu cột lộng lẫy hơn. Thức cột Corinthian nổi bật lên với những rãnh nhỏ và đầu cột được thiết kế họa tiết lá và hoa tinh tế, hoa mỹ.

Lịch sử hình thành và phát triển thức cột Corinthian

Thức cột Corinthian bắt nguồn từ tên của 1 thành phố của Hy Lạp - Corinth. Nó được kiến trúc sư Callimachus - người Athen sáng tạo ra qua Công trình Đền thờ Apollo Epicurius tại Bassae ở Arcadia năm 450–420 trước Công nguyên. Toàn bộ công trình bên ngoài tuân theo trật tự Ionic, nhưng có 1 thức cột nằm bên trong có thiết kế Corinthian vô cùng đặc biệt.

Theo kiến trúc sư Vitruvius, cột Corinthian mang dáng vẻ “mảnh mai, yêu kiều như một thiếu nữ” trái ngược hoàn toàn vẻ mạnh mẽ, khoẻ khoắn của cột Doric. Vì lẽ đó, cột Corinthian ít khi được sử dụng làm cột hiên thông thường mà hầu hết được sử dụng trong các dinh thự thời Phục hưng Hy Lạp và kiến ​​trúc công cộng như các tòa nhà chính phủ, tòa án,...

Về sau, thức cột Corinth đã lan rộng ở La Mã, Ấn Độ và dần trở nên phổ biến ở Châu Âu. Và ngày nay, thiết kế này vẫn được sử dụng phổ biến rộng rãi trong các công trình thiết kế cổ điển, Tân cổ điển và Phục Hưng.

Đặc điểm của thức cột Corinthian

Là thức cột ra đời sau cùng, kế thừa nét đẹp trong thiết kế của thức cột Ionic, cột Corinthian được coi là thức cột hoàn thiện và đẹp nhất với thiết kế đường nét mảnh mai, trang trí cầu kì và mang những đặc điểm vô cùng độc đáo.

Thức cột Corinthian thời Hy Lạp

Cột Corinthian sớm nhất được tìm thấy ở Bassae vào năm 427 trước Công nguyên. Tuy nhiên thiết kế cột đầu tiên theo lối kiến trúc này lại được tạo ra bởi một nhà điêu khắc người Athen - Callimachus, ông đã thiết kế họa tiết những chiếc lá mọc xung quanh một giỏ vàng cho đầu cột này. Tương tự như cột Iconic ở tỷ lệ mảnh mai và có chiều cao cột bằng 10 lần đường kính, trục cột Corinth được tạo bởi 24 rãnh mảnh dọc thân cột, càng làm cột thanh mảnh hơn.

Thức cột Corinthian thời Hy Lạp

Cột Corinthian có một đế bao gồm hai mặt là “tori” và “scotti”. Đầu cột Corinth thời Hy Lạp có hình chuông ngược được xếp bởi các lá phiến thảo xếp tầng tầng lớp lớp. Các tầng lá phiến thảo ở dưới đỡ “bệ đỡ hình vuông” có mặt lõm cong ra ngoài. Trên mặt của các bệ đỡ sẽ được trang trí hoa văn hoặc dấu cọ. Trục cột và đầu cột sẽ được ngăn cách với nhau bằng một đường phào chỉ gọi là astragal.Thiết kế của cột Corinthian thời Hy Lạp đem đến nét đẹp xa hoa, sang trọng và lộng lẫy. Các cột Corinth rất linh hoạt và có tính ứng dụng cao.

Thức cột Corinthian thời La Mã

Tương tự như thời kỳ Hy Lạp, cột Corinth thời La Mã thiết kế 24 rãnh dọc theo trục cột để tôn lên dáng vẻ mảnh khảnh, thanh thoát. Cột Corinth cũng chịu được sức nặng ít, nên tại La Mã, các thức cột Corinth thường được dựng trên tầng cao nhất của Đấu trường La Mã để trang trí.

Sự khác biệt rõ nét nhất giữa thiết kế cột Corinth của Hy Lạp và La Mã chính là sự khác biệt trong thiết kế đầu cột. Phiên bản đầu cột của La Mã vẫn được thiết kế hình chuông ngược và được ngăn cách với trục bằng 1 đường phào chỉ. Tuy nhiên khác với đầu cột Corinth của Hy Lạp, đầu cột của La Mã bao gồm 2 tầng với 8 lá phiến thảo ở mỗi tầng.

Thức cột Corinth với những tầng lớp lá phiến thảo trang trí đầu cột thêm xa hoa, lộng lẫy

Bên cạnh đó, hình ảnh lá phiến thảo được dùng trong cột Corinth của La Mã cũng rất đặc trưng. Cột Corinth Hy Lạp sẽ dùng lá phiến thảo Spinosus (Acanthus spinosus) với thiết kế lá phiến thảo nhọn và cao hơn, còn với cột Corinth La Mã sẽ là lá phiến thảo mollis (acanthus molllis) với các đầu lá tròn hơn và chiều cao ngắn hơn. Tầng thứ 3 của đầu cột có 8 thân mọc ra từ các lá phiến thảo bao quanh đầu cột và các thân này tạo thành các vòng xoắn để bảo vệ phần bệ đỡ.

Đầu cột Corinth thời La Mã

Thức cột Corinthian Gandhara

Tại Ấn Độ, các đầu cột thường kết hợp giữa các yếu tố văn hóa, nghệ thuật của Hy Lạp với Ấn Độ và từ đó tạo thành nghệ thuật Gandhara. Nét đặc trưng trong thiết kế của thức cột Corinthian Gandhara là sự kết hợp với hình tượng Phật giáo như các bị Bồ Tạt hay Đức Phật trên đầu cột, vừa thể hiện sự tinh tế, trang nghiêm vừa mang đậm văn hóa Phật giáo.

Cột Corinth Gandhara với hình Đức Phật

Thức cột Corinthian thời Phục Hưng

Thức cột Corinth thời kỳ phục Hưng với sự tối giản hơn trong thiết kế đầu cột

Phong trào Phục Hưng thế kỷ XV và XVI đã tái sinh lại những kiến trúc cổ điển, bao gồm cả cột Corinth. Dưới sự ảnh hưởng của thời kỳ phục hưng, các thức cột vẫn giữ những đặc điểm chính về tỷ lệ, thiết kế lá phiến thảo trang trí đầu cột nhưng được thiết kế tối giản hơn so với những thời kỳ trước đó để phù hợp với thị hiếu của văn hóa Phục Hưng.

Các công trình nổi tiếng sử dụng cột Corinthian

Hy Lạp

Đài tưởng niệm Choragic của Lysicrates, Athens

Đài tưởng niệm hợp xướng Lysicrates nằm gần Acland của Athens. Công trình được nhà biên đạo Lysicrates dựng lên để kỷ niệm giải thưởng đầu tiên của nhà hát Dionysus vào năm 335-334 trước Công nguyên.

Tượng đài Choragic của Lysicrates , Athens

Đền thờ Thần Zeus trên đỉnh Olympia (Athens)

Đền thờ thần Zeus

Đền thờ thần Zeus tọa lại làng Olympia, Athens. Ngôi đền thờ được xây dựng năm 470-456 TCN bởi kiến trúc sư Libon để thờ thần Zeus và đây là một trong những ngôi đền lớn nhất ở Hy Lạp cổ đại. 

Hoa Kỳ

Tòa nhà quốc hội Hoa Kỳ

Được khởi công xây dựng vào năm 1793, Toà nhà quốc hội Hoa Kỳ hay Điện Capitol luôn là một trong những công trình tiêu biểu cho thiết kế cổ đại. Thức cột Corinthian được dùng trong thiết kế tiền sảnh tạo nên nét đẹp uy nghi, lộng lẫy cho toà nhà này.

Điện Capitol Hoa Kỳ

Rotunda, Đại học Virginia

Đại học Virginia được lấy cảm hứng từ đền Pantheon ở Rome, Rotunda nằm trong khuôn viên đại học Virginia được thiết kế bởi Thomas Jefferson để đại diện cho "quyền lực của tự nhiên và sức mạnh của lý trí" 

Rotunda, Đại học Virginia

Tòa nhà tòa án tối cao Hoa Kỳ

Được xây dựng từ năm 1932 và hoàn thành năm 1935, Tòa nhà tòa án tối cao Hoa Kỳ không chỉ là cơ quan tư pháp mà còn là địa điểm hút khách du lịch bởi kiến trúc nổi bật của nó.

Tòa nhà tòa án nhân dân tối cao Hoa Kỳ

Sở giao dịch chứng khoán New York

Tọa lạc tại số 11 phố Wall, tòa nhà Sở giao dịch chứng khóa New York không chỉ nổi tiếng trong giới tài chính - chứng khoán mà còn là công trình nổi tiếng trong các thiết kế thức cột Corinth.

Sở giao dịch chứng khoán New York

Anh quốc

Cột Nelson, London

Cột Nelson cao 167 feet (51 mét). Thiết kế theo thức cột Corinth với thiết kế đầu cột được trang trí bởi các họa tiết lá phiến thảo bằng đồng lộng lẫy và đế cột 4 mặt được đúc bằng đồng của khẩu pháo của Napoleon.

Cột Nelson, London

Đại học London

Đại học London - một trong những trường đại học công lập top đầu Anh quốc và trên thế giới về chất lượng và cũng là trường đại học lớn thứ hai vương quốc Anh về quy mô. Kiến trúc của ngôi trường cũng nổi bật lên vẻ hoàng gia và quyền quý, là điểm thu hút nhiều du học sinh đến đây theo học.

Đại học London, Anh Quốc

Argentina

Cung điện của quốc hội Argentina

Cung điện quốc hội Argentina là một tòa nhà nằm tại Buenos Aires, Argentina nổi bật lên với vẻ đẹp tráng lệ, lộng lẫy. Đây là một trong những công trình kiến trúc sử dụng hệ thức cột Corinthian độc đáo nhất trên thế giới.

Cung điện quốc hội Argentina

Pháp

Maison carree (Nhà Vuông)

Nhà Vuông là một thiết kế Hexastyle với sáu cột Corinth phía sau nhà là hai mươi cột dựng dọc theo bức tượng tạo nên một thiết kế đầy ấn tượng. Đây được coi là một trong những kiệt tác kiến trúc của đất nước Pháp hoa lệ.

Nhà vuông Maison Carree

July Column (Cột tháng Bảy)

Cột Tháng Bảy nằm giữa quảng trường Bastille, thành phố Paris được hoàn thiện năm 1840. Cột được làm bằng đồng, nặng 74 tấn, cao 47 mét, và được thiết kế theo thức cột Corinth.

Cột tháng bảy

Ý

Điện Pantheon

Vào thế kỉ 18, điện Pantheon được xây dựng như một nhà thờ để bảo quản thánh tích của thánh Geneviève. Ngày nay, nơi đây là nơi chôn cất và tưởng niệm những người có công cho nước Pháp. 

Điện Pantheon

Đền thờ Mars Ultor

Ngôi đền Mars Ultor được Hoàng đế Augustus xây dựng nhằm ghi nhớ sự trả thù của mình chống lại những kẻ đã giết cha nuôi của mình, Caesar. Ngôi đền được xây kiên cố mang đặc trưng rất riêng, ứng dụng thức cột Corinthian trong thiết kế.

Đền thờ Mars Ultor

Đền Vesta

Đền Vesta là một đền thờ La Mã ở Tivoli, Ý được xây dựng khoảng thế kỷ 1 trước Công nguyên. Kiến trúc của đền có hàng cột bao quanh ngôi đền trong một biến thể của cột Corinthian.

Đền Vesta

Palestine

Trụ sở tòa án công lý toàn cầu Baháʼí 

Là một công trình kiến trúc nổi tiếng trên thế giới sử dụng thức cột Corinthian, trụ sở toà án công lý toàn cầu Baháʼí mang một nét đẹp rất dịu dàng, thơ mộng với tông màu trắng tinh khôi.

Trụ sở tòa án công lý toàn cầu Baháʼí 

Đức

Nhà nguyện Palatine, Aachen

Nhà nguyện Palatine - nơi đã chứng kiến những sự kiện trọng đại của đất nước, là nơi đã chứng kiến lễ đăng quang của 31 vị vua và 12 nữ hoàng Đức. Đây là một trong những công trình vĩ đại nhất sử dụng linh hoạt thức cột Corinthian trong thiết kế, đem đến một kiệt tác kiến trúc cho nền kiến trúc Đức nói riêng, kiến trúc thế giới nói chung.

Nhà thờ chính tòa Aachen

Tòa nhà Reichstag, Berlin

Toà nhà Reichstag là một tòa nhà lịch sử ở Berlin, Đức, được xây dựng cho quốc hội Đế chế Đức. Đây là nơi diễn ra hội nghị của Quốc hội Đức từ 1894 đến 1933 và tái tổ chức thành trụ sở Bundestag từ 1999.

Tòa nhà Reichstag

Bồ Đào Nha

Đền Diana (Artemis), Révora

Đền Artemis - đền thờ nữ thần săn bắn Artemis, còn được gọi với tên gọi khác là đền thờ Diana, công trình được xây dựng từ đá cẩm thạch bởi kiến trúc sư Chersiphron và con là Metagenes ở thành phố Ephesus (nay thuộc Thổ Nhĩ Kỳ).

Đền Diana, Révora

Romania

Nhà thờ Saint George mới của Bucharest

Nhà thờ St. George's, Timișoara nằm ở Timișoara, Romania, tại Piața Unirii, ở trung tâm thị trấn. Đây là một trong những tòa nhà có giá trị nhất mang kiến ​​trúc Baroque và ứng dụng cột Corinthian, mang đến một không gian lộng lẫy, hoa lệ.

Nhà thờ Saint George mới của Bucharest

Cung điện Hoàng gia Bucharest

Cung điện Hoàng gia Bucharest hay còn được biết đến là Bảo tàng nghệ thuật Quốc gia Romania, công trình được xây dựng vào đầu thế kỷ 19 do Dinicu Golescu đặt nền móng. Đây là một trong những công trình độc đáo nhất sử dụng thức cột La Mã cổ đại.

Cung điện Hoàng gia Bucharest

Nhà thờ tu viện Antim 

Tu viện Antim ở Bucharest là một trong những nhà thờ lâu đời nhất ở trên đất nước Romania, công trình sử dụng cột Corinthian cùng lối thiết kế độc đáo, đem đến một không gian nhà thờ linh thiêng, cổ kính nhưng cũng hết sức nổi bật.

Nhà thờ Tu viện Antim

Trung tâm Thư viện Đại học Bucharest

Nhắc đến những công trình nổi tiếng sử dụng cột Corinthian không thể nào không nhắc đến trung tâm Thư viện Đại học Bucharest, một công trình kiến trúc rộng lớn mang nét đẹp kiêu sa, mỏng manh như một thiếu nữ.

Thư viện đại học Bucharest

Nhà Monteoru

Monteoru - một ngôi nhà mang nét đẹp cổ kính, huyền bí sử dụng linh hoạt cột Corinthian trong thiết kế, đem đến một nét duyên dáng rất riêng mà có lẽ không một công trình kiến trúc nào có được.

Nhà Monteoru

Nga

Cung điện mùa đông

Đây là một trong những công trình kiến trúc nổi tiếng nhất của St. Peterburg trên khuôn viên rộng 90.000m². Cung điện được thiết kế theo phong cách nghệ thuật Baroque bởi kiến trúc sư Rastrelli người Italia.

Cung điện mùa đông Nga

Nhà thờ chính tòa Thánh Isaac

Toạ lạc tại thành phố St. Peterburg, sở hữu một thiết kế độc đáo với kiến trúc tuyệt vời nhà thờ chính toà Thánh Isaac không chỉ là nơi lưu giữ những chiến tích lịch sử mà còn là nguồn cảm hứng nghệ thuật bất tận cho nền kiến trúc thế giới, thu hút được rất nhiều du khách tham quan.

Nhà thờ chính tòa Thánh Isaac

Singapore

Tòa thị chính cũ

Tòa Thị Chính (hay còn được gọi là City Hall) là trụ sở của các cơ quan đầu não của chính phủ Singapore được hoàn thành vào năm 1929. Công trình được công nhận là công trình quốc gia và trở thành điểm đến hấp dẫn hàng triệu du khách trên toàn thế giới tới quốc đảo Sư Tử.

Tòa thị chính cũ Singapore

Philippines

Hội trường Thánh St. La Salle

Hội trường Thánh St. La Salle được xây dựng từ năm 1920 đến năm 1924 để phục vụ sinh viên, đây được xem như là khuôn viên mới của Cao đẳng De La Salle (nay là Đại học De ​​La Salle ) do thiếu không gian của khuôn viên trước đó ở Paco, Manila, và để đáp ứng số lượng sinh viên ngày càng tăng. Công trình sử dụng cột Corinthian phía mặt tiền để làm điểm nhấn cho toàn bộ thiết kế.

Hội trường Thánh St. La Salle

Hội trường Don Enrique T. Yuchengco 

Hội trường Don Enrique T. Yuchengco là một trong những công trình sử dụng cột Corinthian đẹp nhất trên thế giới, thu hút bởi màu trắng tinh khôi cùng lối thiết kế đối xứng tinh tế khiến cho nơi đây trở thành một kiệt tác kiến trúc.

Hội trường Don Enrique T. Yuchengco

Trung tâm thể thao Enrique M. Razon

Trung tâm thể thao Enrique M. Razon - một công trình kiến trúc rộng lớn và rất nổi tiếng tại Philippines, công trình sử dụng cột Corinthian tại mặt tiền khiến cho tổng thể công trình trở nên cao lớn, tráng lệ hơn.

Trung tâm thể thao Enrique M. Razon

Nam Phi

Nhà quốc hội Cape Town

Khu nhà Quốc hội ở Cape Town bao gồm ba phần. Tòa nhà lâu đời nhất được hoàn thành vào năm 1884, về sau bổ sung hai tòa nhà vào các năm 1920 và 1980. Tiền sảnh của tòa nhà thiết kế với 6 cột Corinthian sừng sững kết hợp với màu trắng tạo sự uy nghi, tráng lệ và tôn lên sự trang nghiêm cho khuôn viên tòa quốc hội.

Nhà quốc hội Cape Town

Ukraine

Tháp chuông Pechersk Lavra (tầng thứ tư - 8 cột)

Tháp chuông vòm vàng Pechersk Lavra được xây dựng năm 1051 tại thành phố Pechersk. Nơi đây là trung tâm của chính thống giáo Đông phương ở Đông Âu. Tại tầng thứ tư của tháp chuông, 8 cột Corinth được dựng lên tạo điểm nhấn cho tổng thể kiến trúc.

Tháp chuông Lavra vĩ đại

Tượng đài độc lập

Tượng đài độc lập tại Kiev là một công trình biểu tượng của thành phố thủ đô Ukraine. Kết cấu tượng đài vô cùng đặc biệt với 1 cột Corinth lớn có đế được tạo bởi những chiếc cột Corinth nhỏ tạo hiệu ứng tầng vô cùng thu hút.

Tượng đài độc lập

Jordan

Jarash

Jarash là một thành phố của Jordan, ngày nay tàn dư của nó là một địa điểm du lịch mang dấu ấn lịch sử của kiến trúc cổ đại với những chiếc cột thức Corinthian sừng sững giữa nền trời đầy tráng lệ.

Jarash

Jabal al-Qal'a , Amman

Jabal al- Qal’a là một địa điểm du lịch khảo cổ ở trung tâm thành phố Amman, Jordan. Ngày nay tại đây chỉ còn lại những thức cột Corinth đứng sừng sững giữa nền trời, là nhân chứng lịch sử, và là dấu ấn văn hóa đặc sắc của thời kỳ cổ đại trước đây.

Jabal al-Qal'a

Đền Jupiter 

Đền Jupiter được xây dựng cách đây hàng thế kỷ trước tại miền động Li Băng. Nguồn gốc chính xác của ngôi đền này vẫn còn là điều bí ẩn. Ngày nay chúng ta chỉ còn thấy những tàn dư của ngôi đền là những cột đá Corinth và bục xếp bằng những phiến đá khổng lồ.

Đền Jupiter

Syria

Bosra

Bosra hay còn được gọi với cái tên chính thức là Busra al-Sham, là một thị trấn ở miền nam Syria. Trước đây dưới thời kỳ đế quốc La mã, Bosra từng là một trong những đô thị lớn và phát triển, là điểm nối của những tuyến đường thương mại lớn. Nơi đây đã lưu giữ được những nét văn hóa đặc sắc của La Mã cổ đại qua hệ thức cột còn sót lại.

Bosra

Latakia : Colonnade of Bacchus

Latakia là một thành phố thuộc Syria. Cũng như Bosra, Latakia chịu ảnh hưởng rất nhiều bởi văn hóa La Mã, từ đó nó có những đặc điểm kiến trúc tiêu biểu của kiến trúc La Mã , trong đó có các thiết kế cột Corinthian.

Latakia

Palmyra

Palmyra - một thành phố giàu có và tao nhã nằm dọc theo tuyến đường liên kết các đoàn lữ hành Ba Tư với các cảng của Địa Trung Hải thuộc Syria - La Mã và Phoenicia. Ngày nay nơi đây là địa danh lịch sử mang đậm dấu ấn văn hóa La Mã cổ đại qua các thức cột Corinthian còn sót lại.

Palmyra, Syria

Bangladesh

Cung điện Taj Hat, Rangpur

Cung điện Taj Hat là một trong những điểm du lịch thu hút khách đến với Rangpur, Bangladesh với thiết kế cột Corinth đã tạo nên nét đẹp uy nghi, lộng lẫy mang đậm phong cách hoàng gia cho công trình này.

Cung điện Taj Hat, Rangpur

Tạm Kết

Cột Corinthian - một trong ba thức cột được ưa chuộng nhất trong hệ thức cột Hy Lạp cổ đại đã được ứng dụng trong các công trình từ xa xưa những năm trước công nguyên và tồn tại và phát triển cho đến ngày nay. Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn có cái nhìn tổng quan về lịch sử hình thành và phát triển, những đặc trưng và các công trình nổi tiếng trên thế giới sử dụng thức cột Corinthian.