Thức cột Composite: Lịch sử, Cấu tạo & Đặc trưng nổi bật

Thức cột Composite là một trong hai thức cột (bên cạnh cột Toscan) được sáng tạo về sau này để phù hợp với thị hiếu, thẩm mỹ và ứng dụng phổ biến trong các công trình kiến trúc thời kỳ Phục Hưng. Cột Composite là sự kết hợp của thức cột Ionic và cột Corinthian. Đây là thức cột được sử dụng thiết kế phổ biến nhất trong các thức cột cổ điển bởi dòng cột này thừa hưởng nhiều chi tiết từ vòng xoắn Ionic và hoạ tiết là của Corinthian mang lại tính thẩm mỹ rất cao.

Lịch sử hình thành thức cột Composite

Thức cột Composite không phải là kiến trúc Hy Lạp cổ đại mà được coi là một thức cột La Mã của cột Corinthian. Được xuất hiện lần đầu vào khoảng năm 81 sau Công nguyên trong công trình Vòm Titus ở Rome. Cột Composite là sự kết hợp chi tiết vòng xoắn của cột Ionic và những phiến lá acanthus của cột Corinthian, đây là một sự kết hợp tạo nên một phiên bản cột có phần hơi diêm dúa, tỉ mỉ quá mức nhưng lại là điểm nhấn thu hút trong các công trình kiến trúc thời bấy giờ.

Đầu thức cột Composite với chi tiết kết hợp giữa cột Ionic và cột Corinth

Thiết kế cột Composite thường được sử dụng trong các công trình như nhà thờ, lâu đài, cung điện thời kỳ Phục Hưng để gợi lên sự giàu có, hùng vĩ. Ngày nay các công trình kiến trúc cũng vẫn sử dụng thức cột Composite này để tạo điểm nhấn thẩm mỹ.

Đặc điểm của thức cột Composite

Được coi là phiên bản Corinth của kiến trúc La Mã, cột Composite cũng kế thừa các đặc điểm tương tự như thức cột Corinth. Cột có chiều cao cột bằng 10 lần đường kính. Dọc thân cột có 24 rãnh chạy song song, tạo cho cột sự thon gọn, mảnh mai như vẻ đẹp vốn có của Corinth Hy Lạp. 

Thức cột Composite mang những nét tương đồng so với cột Corinth Hy Lạp

Đặc điểm nổi bật của cột Composite chính là sự kết hợp chi tiết vòng xoắn của cột Ionic và những phiến là Acanthus của cột Corinth. Một số người đánh giá sự kết hợp này là diêm dúa, quá chi tiết phức tạp. Nhưng không thể phủ nhận, sự kết hợp này cũng tạo nên một vẻ đẹp mới lạ cho thức cột và các công trình sử dụng thức cột này.

Các công trình nổi tiếng sử dụng cột Corinthian

Vòm Titus

Cổng vòm Titus

Vòm Titus là một cổng vòm cổ kính có từ thế kỷ 1 sau Công nguyên, nằm trên Via Sacra, Rome, ngay phía đông nam của Diễn đàn La Mã. Nó được xây dựng trong khoảng năm 81 sau Công nguyên bởi Hoàng đế Domitian. Đây là một trong những công trình sử dụng cột Composite đẹp nhất trên thế giới.

Cổng vòm của Septimius Severus

Cổng vòm của Septimius

Cổng vòm Septimius có chiều cao khoảng 23 mét, rộng 25 mét vô cùng uy nghi. Vòm mang hai bộ phù điêu, bộ đầu tiên bao gồm bốn tấm lớn trên mỗi mặt của gác mái và bộ thứ hai bao gồm tám tấm được đặt vào mặt trong của bốn cổng vòm. Đây là công trình đồ sộ, uy nghi ứng dụng linh hoạt thức cột Composite trong thiết kế mang đến một công trình kiến trúc độc đáo cho nền kiến trúc thế giới.

Santa Costanza

Nhà thờ Santa Costanza

Santa Costanza là một nhà thờ được xây dựng thế kỷ thứ 4 ở Rome. Bên trong nhà thờ, các thức cột Composite được sử dụng để chống đỡ quây quanh giáo đường. Bước vào không gian bên trong nhà thờ người ta có thể cảm nhận được hết sự uy nghi, trang nghiêm và nét đẹp cổ kính của kiến trúc nơi đây.

Ospedale degli Innocenti 

Bệnh viện của những người vô tội, Ý

Bệnh viện của những người vô tội là một tòa nhà lịch sử ở Florence, Ý. Mặt tiền tòa nhà này được tạo thành từ chín vòm hình bán nguyệt bắt nguồn từ các cột Composite. Vì vậy, nó trở thành một nét đặc trưng rất riêng mà có lẽ ta không thể thấy được ở bất cứ toà nhà bệnh viện nào khác ngoài Ospedale degli Innocenti.

Archbasilica của Saint John Lateran

Archbasilica của Saint John Lateran

Được thành lập vào năm 324, đây là nhà thờ công cộng lâu đời nhất ở thành phố Rome và là vương cung thánh đường lâu đời nhất của thế giới phương Tây. Nó được xây dựng lại vào cuối thế kỷ 16. Nội thất của cấu trúc mới đã được cải tạo vào cuối thế kỷ 17 và mặt tiền của nó được hoàn thành vào năm 1735. Mặt tiền toà nhà sử dụng hoàn toàn thức cột Composite - một loại cột rất đặc trưng trong hệ thức cột cổ đại.

Nhà Somerset

Nhà Somerset, London

Nhà Somerset là một khu phức hợp Tân cổ điển nằm ở phía nam của Strand tại Trung tâm London, Anh. Được thiết kế bởi Sir William Chambers vào năm 1776, và được mở rộng thêm với các cánh bên ngoài thời Victoria về phía đông và phía tây vào năm 1831 và 1856. Đây là nơi thu hút đông đảo khách du lịch và những tín đồ yêu nghệ thuật tới thăm bởi thiết kế kiến trúc đặc sắc cùng hàng cột Composite phía mặt tiền và cả những chi tiết trang trí đặc sắc.

Nhà thờ Gesù

Nhà thờ Gesù tại Pháp với thiết kế thức cột Composite mặt tiền vô cùng uy nghi

Nhà thờ được xây dựng năm 1551 bởi Saint Ignatius theo lối kiến trúc Baroque vô cùng phổ biến thời bấy giờ. Công trình kết hợp những cột Composite tạo nên điểm nhấn kiến trúc độc đáo.

Cung điện Madama

Cung điện Madama

Cung điện Madama là một cung điện ở Turin, Piedmont. Đó là Thượng viện đầu tiên của Ý và được UNESCO công nhận là di sản văn hóa năm 1997. Công trình mang nét đẹp vô cùng nguy nga, tráng lệ khiến cho con người ta say đắm không chỉ vì những nét thiết kế độc đáo mà còn vì sự tinh tế đến lạ kì của Madama.

Cung điện Valmarana

Cung điện Valmarana, công trình được UNESCO công nhận là di sản thế giới

Cung điện Valmarana là một cung điện ở Vicenza được thiết kế bởi kiến trúc sư nổi tiếng thời Phục Hưng là Andrea Palladio vào năm 1565 cho nữ quý tộc Isabella Nogarola Valmarana. Với sự kết hợp các thức cột Composite, công trình mang một nét đẹp nguy nga, tráng lệ và có chút cổ kính.

Cung điện Capitaniato

Cung điện Capitanio

Cung điện Capitanio là một cung điện nguy nga tại trung tâm quảng trường Piazza dei Signori, Vicenza, miền bắc nước Ý. Cung điện cũng được thiết kế bởi Andrea Palladio vào năm 1565 và được xây dựng từ năm 1571 đến 1572. Công trình mang nét đẹp nguy nga,  thơ mộng say đắm lòng người.

Dinh thự của thống đốc Alabama

Dinh thự thống đốc bang Alabama

Dinh thự được xây dựng bởi kiến trúc sư Moses Sabel vào năm 1906. Ngôi nhà bằng đá sa thạch Beaux Arts, nằm ở góc tây nam của South Perry và South Streets ở Montgomery. Phía mặt tiền ngôi nhà các các cột Composite chống đỡ vừa tạo nên sự chắc chắn, vừa tạo tính thẩm mỹ cho ngôi nhà.

Lescot Wing

Lescote Wing - một công trình sử dụng thiết kế cột Corinth vô cùng hoành tráng

Lescot Wing - là một công trình được thiết kế bởi kiến trúc sư Pierre Lescot và được xây dựng từ năm 1546 và hoàn thành năm 1551. Chịu ảnh hưởng rất lớn từ kiến trúc Ý, công trình này kết hợp các thức cột Composite tạo nên vẻ đẹp tráng lệ, cổ kính.

Bảo tàng dân tộc học Budapest

Bảo tàng dân tộc học Budapest nguy nga, tráng lệ

Năm 1872, Bảo tàng dân tộc học được thành lập tại Budapest, Hungary để trưng bày các di sản, các văn hóa của quốc gia. Bảo tàng được thiết kế với những thức cột Composite tráng lệ cùng những hoa văn tinh tế, tạo nên vẻ đẹp lộng lẫy, uy nghi.

Easton Neston House

Nhà Easton Neston

Nhà Easton Neston là một công trình được sử dụng các thức cột Composite không chỉ ở bên ngoài mặt mà cả bên trong ngôi nhà. Không chỉ là cột chống đỡ, các thức cột Composite còn là điểm nhấn trang trí cho vẻ đẹp tráng lệ của ngôi nhà. 

Khải hoàn môn Narva

Vòm Narva, Nga

Khải hoàn môn Narva, hay Vòm Narva là công trình được dựng lên tại Quảng trường Stachek tại Nga. Ban đầu cổng được xây dựng bằng gỗ, nhưng sau đó giữa năm 1827-1834, Vasily Stasov đã xây dựng lại công trình này bằng đá với hệ thống cột Composite vô cùng ấn tượng.

Tạm Kết

Trên đây là những thông tin về thức cột Composite - một trong những thức cột được ưa chuộng trong thời kỳ Phục Hưng cũng như các công trình kiến trúc sau này. Hy vọng những chia sẻ trên đã giúp bạn có cái nhìn tổng quan về lịch sử hình thành, đặc điểm cũng như những công trình kiến trúc độc đáo ứng dụng thức cột đặc biệt này.